καταπολεμηση βιας στην εργασία

ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΠΩΣ ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΟΥΝ ΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ

Σε μια περίοδο που η βία βρίσκεται σε έξαρση και μας απασχολεί καθημερινά με διάφορες ειδήσεις, είναι σημαντικό να μιλήσουμε για τις μορφές που λαμβάνει αυτή και για την αντιμετώπιση της στον εργασιακό χώρο, τον χώρο που ο άνθρωπος καταναλώνει μεγάλο μέρος του χρόνου του. Αυτός είναι ο στόχος της ΚΥΑ 82063/2021, δημοσιευμένη στο ΦΕΚ 5059/Β/1-11-2021 που ορίζει το περιεχόμενο της πολιτικής για την καταπολέμηση της βίας και της παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο και εκδόθηκε κατόπιν του Ν.4808/2021.

Οι ρυθμίσεις αναφέρονται σε επιχειρήσεις που απασχολούν περισσότερους από είκοσι άτομα και αφορούν όλους τους ιδιωτικούς υπαλλήλους τους ανεξαρτήτως του συμβατικού τους καθεστώτος, δηλαδή προστατεύονται και όσοι είτε είναι ασκούμενοι είτε προσφέρουν ανεξάρτητες υπηρεσίες στην επιχείρηση είτε απασχολούνται μέσω τρίτων παρόχων υπηρεσιών. Επίσης, ρυθμίζεται η αντιμετώπιση κάθε μορφής βίας που εκδηλώνεται στην διάρκεια της εργασίας ή κατά τη μεταφορά σε αυτήν ή κατά της σχετικής με την εργασία επικοινωνίας ακόμα και όταν αυτή γίνεται με ηλεκτρονικά μέσα.

Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν.4808/2021 «α) ως «βία και παρενόχληση» νοούνται οι μορφές συμπεριφοράς, πράξεις, πρακτικές ή απειλές αυτών, που αποσκοπούν, οδηγούν ή ενδέχεται να οδηγήσουν σε σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική ή οικονομική βλάβη, είτε εκδηλώνονται μεμονωμένα είτε κατ’ επανάληψη,
β) ως «παρενόχληση» νοούνται οι μορφές συμπεριφοράς, που έχουν ως σκοπό ή αποτέλεσμα την παραβίαση της αξιοπρέπειας του προσώπου και τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος, ανεξαρτήτως εάν συνιστούν μορφή διάκρισης, και περιλαμβάνουν και την παρενόχληση λόγω φύλου ή για άλλους λόγους διάκρισης,
γ) ως «παρενόχληση λόγω φύλου» νοούνται οι μορφές συμπεριφοράς που συνδέονται με το φύλο ενός προσώπου, οι οποίες έχουν ως σκοπό ή αποτέλεσμα την παραβίαση της αξιοπρέπειας του προσώπου αυτού και τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος κατά το άρθρο 2 του ν. 3896/2010 (Α’ 107) και την παρ. 2 του άρθρου 2 του ν. 4443/2016 (Α’ 232). Οι μορφές συμπεριφοράς αυτές περιλαμβάνουν και τη σεξουαλική παρενόχληση του ν. 3896/2010, καθώς και μορφές συμπεριφοράς που συνδέονται με τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την έκφραση, την ταυτότητα ή τα χαρακτηριστικά φύλου του προσώπου.»

Στόχος των ρυθμίσεων είναι η δημιουργία στις επιχειρήσεις μιας πολιτικής που να καθοδηγεί τους εργαζομένους και τους εργοδότες για την αντιμετώπιση τέτοιου είδους συμπεριφορών και πράξεων. Είναι σημαντικό μέσα στην επιχείρηση να λειτουργεί ένα σύστημα που θα επιτρέπει τόσο στα θύματα να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και τρόπους αντίδρασης όσο και στους υπόλοιπους να γνωρίζουν ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος χειρισμού τέτοιων καταστάσεων. Οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες πρέπει να είναι καλά πληροφορημένοι για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους σε περίπτωση εκδήλωσης ή καταγγελίας περιστατικών βίας ή παρενόχλησης. Η πολιτική θα πρέπει να περιλαμβάνει όλες αυτές τις πληροφορίες μαζί με μέτρα για την πρόληψη, τον έλεγχο, τον περιορισμό, την παρακολούθηση και την αντιμετώπιση αυτών των συμπεριφορών, αλλά και εκτίμηση των κινδύνων που συνδέονται με βία ή παρενόχληση. Επιπλέον, κρίνονται απαραίτητες οι ενέργειες ευαισθητοποίησης των εργαζομένων, αλλά και ο ορισμός ενός προσώπου που θα είναι αρμόδιο για την ενημέρωση και καθοδήγηση αυτών.

Είναι αναγκαία η ύπαρξη ενός προσώπου ή μιας ομάδας που θα δέχεται και θα εξετάζει τις καταγγελίες, ενώ παράλληλα θα ενημερώνει τον καταγγέλλοντα για τις επιλογές που έχει και για την εξέλιξη της διαδικασίας. Το θύμα πρέπει να πληροφορείται ότι εκτός του εσωτερικού μηχανισμού διαχείρισης της καταγγελίας παράλληλα διαθέτει δικαίωμα δικαστικής προστασίας και δυνατότητα να προσφύγει στην Επιθεώρηση Εργασίας ή στον Συνήγορο του Πολίτη, τα στοιχεία των οποίων θα πρέπει να βρίσκονται αναρτημένα σε εμφανές σημείο. Το ίδιο ισχύει και για τις πληροφορίες της τηλεφωνικής γραμμής καταγγελιών ΣΕΠΕ μέσω της γραμμής εξυπηρέτησης πολιτών 1555, καθώς επίσης και της υπηρεσίας άμεσης ψυχολογικής υποστήριξης και συμβουλευτικής των γυναικών θυμάτων έμφυλης βίας ώστε να μπορούν να επικοινωνούν με την Γραμμή SOS 15900.
Η διαδικασία θα πρέπει να γίνεται μυστικά, με αμεροληψία και προστατεύοντας τα προσωπικά δεδομένα των εμπλεκόμενων, καθώς και με μέριμνα για την αποφυγή της περαιτέρω θυματοποίησης των θιγμένων και τυχόν ύπαρξης αντιποίνων. Μετά την εξακρίβωση του περιστατικού ακολουθούν οι συνέπειες για τον καταγγελλόμενο και μπορεί να περιλαμβάνουν αλλαγή θέσης, ωραρίου, τόπου ή τρόπου παροχής της εργασίας ακόμα και λήξη της σχέση εργασίας ή συνεργασίας, με επιφύλαξη πάντοτε της απαγόρευσης της κατάχρησης δικαιώματος του άρθρου 281ΑΚ. Αν υπάρξει ανάγκη για εμπλοκή των αρμόδιων διοικητικών ή δικαστικών αρχών είτε αυτεπάγγελτα είτε κατόπιν υποβολής αιτήματος του θιγόμενου, τότε η επιχείρηση είναι υποχρεωμένη να συνεργαστεί με αυτές και να τους παρέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες.
Στην ΚΥΑ 82063/2021 αναφέρονται ενδεικτικά ορισμένες ενέργειες που θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στην πολιτική της επιχείρησης προκειμένου να ευαισθητοποιήσει το προσωπικό της για τα θέματα της βίας. Ειδικότερα, αναφέρεται ότι ο εργοδότης δύναται «-Να οργανώνει στοχευμένες συναντήσεις προσωπικού για τη συζήτηση σχετικών θεμάτων και την έγκαιρη αντιμετώπιση δυνητικών κινδύνων.-Να πραγματοποιεί σεμινάρια με ειδικούς ψυχικής υγείας ή παρόχους συμβουλευτικών υπηρεσιών, εκπροσώπους εθελοντικών οργανώσεων, κ.λπ.-Να ενθαρρύνει τη συμμετοχή εκπροσώπων των εργαζομένων και στελεχών της διοίκησης σε προγράμματα κατάρτισης και επιμορφωτικά σεμινάρια σχετικά με την αναγνώριση και διαχείριση των κινδύνων βίας και παρενόχλησης στην εργασία.»
Ακόμα, στα πλαίσια ενημέρωσης του προσωπικού και πρόληψης της βίας μπορεί να συνοδεύσει την πολιτική για την καταπολέμηση της βίας και της παρενόχλησης με άλλες πολιτικές κοινωνικού χαρακτήρα. Συγκεκριμένα, δύναται να διεξάγει συναντήσεις των εργαζομένων με στόχο την ευαισθητοποίηση αυτών σε θέματα ενδοοικογενειακής βίας καθώς και να λαμβάνει μέτρα στήριξης υπέρ των εργαζομένων που βιώνουν τέτοιες καταστάσεις ή μέτρα για πρόσληψη και ένταξη θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας στο προσωπικό της επιχείρησης.Ανάλογα μέτρα μπορούν να ληφθούν και για εργαζομένους με αναπηρίες ή σοβαρά νοσήματα ή για εργαζόμενους γονείς και κυρίως για την προστασία της μητρότητας.

Εκτός από την προστασία που θα λάβει ο θιγμένος από την πολιτική της επιχείρησης, προστασία έχει και από τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα και κυρίως από το άρθρο 57 για την προσβολή της προσωπικότητας. Σύμφωνα με το άρθρο αυτό «Όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά του έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον.», ενώ έχει και δικαίωμα για αξίωση αποζημίωσης λόγω ηθικής βλάβης (βλ. ΑΚ 59 ) ή και με βάση τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες (βλ. ΑΚ 904 επ.) . Μέσω του δικαιώματος αυτού προστατεύονται όλες οι εκφάνσεις της προσωπικότητας, μεταξύ των οποίων η εθνικότητα, η θρησκευτική συνείδηση και ο σεξουαλικός προσανατολισμός που αποτελούν τις πιο συνήθεις αφορμές για άσκηση βίας. Ακόμα μία έκφανση της προσωπικότητας που προστατεύεται μέσω του 57 ΑΚ είναι η ελευθερία ανάπτυξης της προσωπικότητας, στην οποία περιλαμβάνεται και η εργασιακή απασχόληση και έχει ως στόχο την προστασία του εργαζομένου από οποιαδήποτε συμπεριφορά τον μειώνει ηθικά και θίγει τη υπόληψή του ή την επαγγελματική του ελευθερία.

Η πρόβλεψη και υλοποίηση μιας τέτοιας πολιτικής στις επιχειρήσεις είναι ιδιαίτερα σημαντική για την προστασία του προσωπικού τους, καθώς οι εργαζόμενοι θα αισθάνονται ασφάλεια και θα είναι πιο αποτελεσματικοί στην εργασία τους. Το κυριότερο,όμως, είναι ότι καταπολεμώντας την βία και τις παρενοχλήσεις στις επιχειρήσεις που αποτελούν μικρές μονάδες της κοινωνίας θα κάνουμε ένα βήμα και προς την καταπολέμηση του κοινωνικού προβλήματος της βίας γενικότερα αλλά και προς την εξασφάλιση της ισότητας των φύλων και την αποδοχή της διαφορετικότητας. Για τους λόγους αυτούς είναι απαραίτητη όχι απλά η θέσπιση της πολιτικής αλλά η πραγματική λειτουργία αυτής.

 

 

Scroll to Top