Στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία με αιτία την σοβαρή οικονομικη κρίση δημιουργήθηκε ένα τεράστιο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων. Υπάρχουν δάνεια που δεν έχουν εξυπηρετηθεί για δέκα και πλέον έτη. Υπάρχουν δανειολήπτες που έχουν αποδημήσει, που έχουν μετακομίσει και πλέον δεν διαμένουν στην Ελλάδα, υπάρχουν δανειολήπτες χωρίς περιουσιακά στοιχεία και δάνεια χωρίς εμπράγματη εξασφάλιση. Λόγω της πρόσφατης πανδημίας υπάρχει φόβος δημιουργίας δεύτερου κύματος ληξιπρόθεσμων δανείων.
Υπάρχουν στρατηγικοί κακοπληρωτές; άνθρωποι που έχουν χρήματα και δεν πληρώνουν τα δάνεια ; Δυστυχώς υπάρχουν. Το να εντοπιστούν τα άτομα αυτά δεν είναι πάντα εύκολο. Τη τελευταία δεκαετία το κράτος έδωσε βασικό εργαλείο στους δανειολήπτες το νόμο 3869/2010 ή αλλιώς νόμο Κατσέλη με τον οποίο βοηθήθηκαν σοβαροί δανειολήπτες που πραγματικά ανατράπηκε η ζωή τους, αλλά με το νόμο αυτό «παγωσαν» δάνεια για μια δεκαετία, ή « κρύφτηκαν» πίσω από αυτόν στρατηγικοί κακοπληρωτές.
Ηρθε η στιγμή να αντιμετωπιστεί σοβαρά και να λυθεί αυτό το πρόβλημα, χωρίς να χάνεται άλλος χρόνος. Βρισκόμαστε στην περίοδο επεξεργασίας ενός νέου νόμου πτώχευσης φυσικών και νομικών προσώπων. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι το στάδιο μιας διαδικασίας διαπραγμάτευσης του δανείου ενός δανειολήπτη με την Τράπεζα είναι τουλάχιστον ένα δικαίωμα που δεν θα έπρεπε η πολιτεία να παραβλέψει να προσφέρει προτού ενεργοποιηθούν διαδικασίες αναγκαστικού δικαίου.
Στο σημείο αυτό πολύτιμο θεωρώ εργαλείο είναι η τραπεζική διαμεσολάβηση. Η διαμεσολάβηση είναι μια μορφή υποβοηθούμενης διαπραγμάτευσης με απλά λόγια ο διαπιστευμένος διαμεσολαβητής, ένα άτομο ουδέτερο βοηθά τα μέρη να διαπραγματευτούν με τον πιο επωφελή για αυτούς τρόπο.
Πως γίνεται μια τραπεζική διαμεσολάβηση στην πράξη;
Ο δανειολήπτης υποχρεωτικά πρέπει να έχει δικηγόρο. Γιατί αυτό;
O δικηγόρος στηρίζει το δανειολήπτη, είναι σε θέση να αντιληφθεί οικονομικές και νομικές έννοιες που ένας δανειολήπτης χωρίς χρηματοοικονομικές γνώσεις, μη εξοικειωμένος με την νεα τεχνολογία και υπό την πίεση της οικονομικής κατάστασης να μην μπορεί να αντιληφθεί. Οι δανειολήπτες είναι πλέον μεγαλύτερης ηλικίας καθώς την τελευταία δεκαετία δεν υπήρχε μεγάλη χορήγηση δανείων, τα δάνεια χορηγήθηκαν πριν δεκά ή και δεκαπέντε έτη. Οι δανειολήπτες προσπαθούν μια δεκαετία με την εκκρεμότητα των δανείων και ίσως δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν στην παρούσα κατάσταση. Ας μην ξεχνάμε ότι ένα βασικό νομικό επιχείρημα των δανειοληπτών ελβετικού φράγκου όταν προσέφυγαν στα Δικαστήρια ήταν η ελλιπής ενημέρωση που είχαν λάβει από τους τραπεζικούς υπάλληλους, ως προς τους κινδύνους αλλαγής της ισοτιμίας. Σε μια διαμεσολάβηση με υποχρεωτική παρουσία δικηγόρου και διαμεσολαβητή όπου όλα ξεκαθαρίζονται και επεξηγούνται με σαφήνεια δεν υπάρχει μετά χώρος για να ένα τέτοιο επιχείρημα, ότι δηλαδή «δεν καταλάβαινα τι υποχρεώσεις αναλάμβανα όταν υπέγραφα τη δανειακή συμβαση».
Πριν τη διεξαγωγή της διαμεσολάβησης υπάρχει ένα στάδιο επεξεργασίας των οικονομικών δεδομένων του δανειολήπτη και του αιτήματός του και των δυνατοτήτων του από την Τράπεζα. Το στάδιο αυτό της προετοιμασίας είναι το πιο σημαντικό διότι εκεί φαίνεται αν υπάρχει περιθώριο σύγκλισης καθώς αν οι προσδοκίες του δανειολήπτη είναι μη ρεαλιστικές για παράδειγμα αν θέλει διαγραφή 95% του χρέους του τότε απλά δεν προχωρά η διαδικασία.
Την ημέρα της διαμεσολάβησης παρευρίσκονται οι δανειολήπτες, ο δικηγόρος τους, οι εκπρόσωποι της Τράπεζας με το δικηγόρο τους και ο διαπιστευμένος διαμεσολαβητής. Η διαμεσολάβηση διαρκεί 8-10 ώρες. Τα μέρη αρχικά συναντιούνται σε μια κοινή συνάντηση, καταθέτουν τις προτάσεις τους, μετά χωρίζονται σε διαφορετικά δωμάτια, χώρους και ο διαμεσολαβητής μεταφέρει τις διαφορετικές προτάσεις των μερών. Στη τραπεζική διαμεσολάβηση η πλευρά του δανειολήπτη είναι η πιο αδύναμη και το σημαντικό είναι, και εδώ είναι το ωφέλιμο της διαδικασίας ότι έχει δίπλα του επαγγελματίες, δικηγόρο και διαμεσολαβητή που τον βοηθούν να αντιληφθεί τις προτάσεις της Τράπεζας, τι υποχρεώσεις αναλαμβάνει, ποια οφέλη έχει από τη συμφωνία, ποιες καλύτερες εναλλακτικές υπάρχουν σε περίπτωση αποτυχίας της διαμεσολάβησης και ασφαλώς ελέγχεται και το τελικό κείμενο της συμφωνίας η νέα δανειακή σύμβαση ρύθμισης που θα τον δεσμεύει για χρόνια.
Γίνονται προτάσεις και αντιπροτάσεις των μερών, διεξοδικές συζητήσεις ενώ σε περίπτωση συμφωνίας διαμορφώνεται και υπογράφεται την ίδια μέρα η νέα ρύθμιση. Στην Ελλάδα υπάρχει λίστα διαπιστευμένων διαμεσολαβητών στο site www.diamesolavisi.gov.gr.
Έως σήμερα τμήμα τραπεζικής διαμεσολάβησης έχει η DoValue Greece διαχειρίστρια εταιρεία των τιτλοποιημένων δανείων της Eurobank εδώ και δύο έτη. Το μεγαλύτερο ποσοστό τραπεζικών διαμεσολαβήσεων που έχουν διενεργηθεί είναι επιτυχείς. Προσωπικά ως δικηγόρος και διαμεσολαβήτρια έχω συμμετάσχει σε είκοσι διαμεσολαβήσεις με διαπραγμάτευση δανείων ύψους από 200.000 ευρώ έως και 1.000.000 ευρώ. Δηλαδή ιδίως για ρυθμίσεις πολύ υψηλού δανεισμού είναι εξαιρετικά χρήσιμη διαδικασία. Όλες οι διαμεσολαβήσεις ήταν επιτυχείς. Σε κάποιες υπήρχε διαγραφή μέρους του χρέους, αλλά σε όλες υπήρχε η διαμόρφωση μιας βιώσιμης μηνιαίας δόσης και ενός ευνοϊκού επιτοκίου για το δανειολήπτη. Επίσης σημαντικό είναι ότι όλες οι ρυθμίσεις που έγιναν με διαμεσολάβηση τηρούνται διότι έχει παρατηρηθεί να υπογράφονται ρυθμίσεις και εν τέλει να μην τηρούνται από τους δανειολήπτες.
Στο λογικό ερώτημα τι χρειάζεται η τραπεζική διαμεσολάβηση και γιατί να μη γίνεται η διαπραγμάτευση από την πλατφόρμα κατευθείαν ή τηλεφωνικά ή με υπάλληλο του τραπεζικού καταστήματος η απάντηση είναι η εξής.
Οι δανειολήπτες δεν έχουν τις οικονομικές γνώσεις να αντιληφθούν τις προτάσεις του πιστωτή τους, πολλές φορές όπως έχει δείξει η εμπειρία δεν μπορούν μόνοι τους να χειριστούν την πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Ιδιωτικού Χρέους και απλά κάνουν ένα ξεκίνημα στην πλατφόρμα χωρίς να έχουν τις προϋποθέσεις, χωρίς να καταλαβαίνουν πολλά και τα παρατάνε. Πλέον τις ρυθμίσεις διαχειρίζονται οι servisers δηλαδή οι εταιρείες διαχείρισης που όμως δεν έχουν αμεση επαφή με τους δανειολήπτες. Οι δανειολήπτες προσφεύγουν στα καταστήματα που οι υπάλληλοι δεν έχουν την κατάλληλοι εκπαίδευση για τις ρυθμίσεις δεν είναι εξειδικευμένα στελέχη δηλαδή , ούτε και αφιερώνουν πολύ χρόνο για να ενημερώσουν και να εξηγήσουν στο δανειολήπτη (που μπορεί να τους κουράζει, που μπορεί να αντιδράσει άσχημα) ποια ρύθμιση υπογράφει.
Η τραπεζική διαμεσολάβηση από την άλλη δίνει όλον το χρόνο, αλλά και την τεχνική και την ανθρώπινη υποστήριξη στο δανειολήπτη να διαπραγματευτεί και να αντιληφθεί τη θέση στην οποία βρίσκεται και τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνει, αλλά και τις συνέπειες της μη εύρεσης λύσης.
Ας ελπίσουμε ότι θα βρεθεί η καλύτερη δυνατή λύση για τα ληξιπρόθεσμα δάνεια.
