ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΑΝΘΡΩΠΟΚΤΟΝΙΑΣ Ή ΒΑΡΙΑ ΣΚΟΠΟΥΜΕΝΗ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΒΛΑΒΗ;
Αναστασία-Μαρία Δημοπούλου
Δικηγόρου, PhD(c)- LLM Ποινικού Δικαίου
Τα λεπτά όρια ανάμεσα στην απόπειρα ανθρωποκτονίας και στην τετελεσμένη σκοπούμενη σωματική βλάβη έχουν προκαλέσει ουκ ολίγες φορές προβληματισμό για την ορθή εφαρμογή τους ενώ παράλληλα –όπως άλλωστε αποδεικνύεται και νομολογιακά- επιτρέπουν τη μεταβολή της κατηγορίας, η οποία είτε επιβαρύνει είτε διευκολύνει τη θέση των κατηγορουμένων.
Συγκεκριμένα, στο αδίκημα της απόπειρας ανθρωποκτονίας (42 ΠΚ και 299 ΠΚ) απαιτείται ο δράστης να έχει δόλο ανθρωποκτόνο. Αν ο έχων ανθρωποκτόνο δόλο τέλεσε μόνο σωματική βλάβη, κρίνεται σύμφωνα με την αποφασισθείσα από αυτόν πράξη της απόπειρας είτε της παρ.1 του άρθρου 299 ΠΚ είτε της παρ.2 (σε βρασμό ψυχικής ορμής ) και όχι για το αποτέλεσμα.
Απ’ την άλλη πλευρά, με τον ν. 4619/20191 επήλθαν μεταβολές στο άρθρο 310 ΠΚ –όπως αυτό προβλεπόταν στον παλαιό ΠΚ- καθώς καταργήθηκε η διάκριση μεταξύ των παραγράφων 1 και 3 του άρθρου 310 αυτού, στο οποίο παρέμενε εκτός του κειμένου του νόμου η βαριά σωματική βλάβη από άμεσο δόλο β` βαθμού και ενδεχόμενο δόλο. Προβλέφθηκε ένα ενιαίο έγκλημα βαριάς σωματικής βλάβης με δόλο στο πρώτο εδάφιο της πρώτης παραγράφου (βαριά μη σκοπούμενη σωματική βλάβη), ενώ απειλείται αυξημένη ποινή στην περίπτωση που διαπιστώνεται άμεσος δόλος α` βαθμού (βαριά σκοπούμενη σωματική βλάβη). Παράλληλα, σύμφωνα με το ν.4619/2019, δεν τυποποιείται ως αυτοτελές έγκλημα η απλή σωματική βλάβη που έχει ως αποτέλεσμα την βαριά σωματική βλάβη από αμέλεια του υπαιτίου, η οποία εντάσσεται στο άρθρο 310 παρ. 1 του ΠΚ. Κρίθηκε λοιπόν, ότι η πράξη μπορεί ευχερώς να αντιμετωπιστεί κατά την επιμέτρηση της ποινής της επικίνδυνης σωματικής βλάβης – άρθρο 309 του ν.4619/2019», σύμφωνα με το οποίο ο δράστης τιμωρείται με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή. Η καταδικαστική απόφαση, εξ άλλου, έχει την απαιτούμενη από τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠοινΔ, ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει λόγο αναίρεσης από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. δ` ΚΠοινΔ, όταν αναφέρονται σ’ αυτή, με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά, τα πραγματικά περιστατικά, που προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις που τα θεμελιώνουν και οι νομικές σκέψεις υπαγωγής των περιστατικών αυτών στην εφαρμοσθείσα ουσιαστική ποινική διάταξη2. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη υπόθεση με το βιτριόλι όπου κρίθηκε η δράστις ένοχη για απόπειρα ανθρωποκτονίας και όχι για τετελεσμένη σκοπούμενη σωματική βλάβη, καθώς όπως ανέφερε ο Εισαγγελέας στην αγόρευσή του προς το δικαστήριο «Είχε ανθρωποκτόνο δόλο και ποταπά κίνητρα, διακείμενη εκδικητικά και διακατεχόμενη από μίσος η κατηγορούμενη είχε ανθρωποκτόνο εγωισμό» και συνέχισε αναφέροντας ότι «Η παθούσα θα μπορούσε να έχει καταλήξει συνέπεια πέντε παραγόντων. Του ολιγαιμικού σοκ, της καύσης των αεροφόρων οδών, της θανατηφόρας δόσης που ορίζεται στα 10 ml ενώ εδώ η ποσότητα ήταν τουλάχιστον ένα λίτρο, της διαβρωτικής δράσης του οξέως το οποίο αν δεν είχε ξεπλύνει άμεσα το θύμα θα μπορούσε να είχε προχωρήσει βαθύτερα, αλλά και συνεπεία των λοιμώξεων». Ολοκληρώνοντας την αγόρευσή του ο εισαγγελέας είπε ότι «η Ιωάννα απέφυγε το μοιραίο για λόγους ανεξάρτητους από τη θέληση της κατηγορούμενης»3
Σύμφωνα με τις πρόσφατες τροποποιήσεις του ν.4855/2021, η μορφή του άρθρου 310 ΠΚ αλλάζει εκ νέου, καθώς επανέρχεται ως διακεκριμένη περίπτωση η βαριά σωματική βλάβη που προκύπτει ως περαιτέρω αποτέλεσμα μιας απλής ή επικίνδυνης σωματικής βλάβης, όπως ένα κτύπημα που καταλήγει σε αναπηρία. Πρόκειται για εκ του αποτελέσματος διακρινόμενο έγκλημα, όπου από μια απλή ή επικίνδυνη σωματική βλάβη, τελούμενη με δόλο, προκύπτει από αμέλεια το βαρύτερο αποτέλεσμα της βαριάς σωματικής βλάβης. Η αυξημένη απαξία της περίπτωσης αυτής δεν μπορεί να καλυφθεί από την επικίνδυνη σωματική βλάβη του άρθρου 309 ΠΚ, αφενός διότι η τελευταία δεν προϋποθέτει ως αποτέλεσμα τη βαριά βλάβη αλλά μόνο τον κίνδυνό της και αφετέρου διότι, αν ο δράστης αποδέχεται μόνο την απλή αλλά όχι και τον κίνδυνο βαριάς βλάβης, θα εφαρμοζόταν το άρθρο 308 ΠΚ που αφορά στην απλή βλάβη, μολονότι παρήγαγε από αμέλεια τη βαριά βλάβη. Ακόμα επιβάλλεται αναλογικά η απαξία της εκ του αποτελέσματος βαριάς σωματικής βλάβης να διαφοροποιηθεί από εκείνη των βαρύτερων περιπτώσεων που η βαριά βλάβη καλύπτεται με δόλο, όπως ενδεχόμενο ή άμεσο β΄ βαθμού. Αυξάνεται επομένως η ποινή της τελευταίας σε φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) ετών. Τέλος, προτείνεται η αυστηροποίηση της ποινής στην περίπτωση κατά την οποία ο δράστης επεδίωκε την πρόκληση της βαριάς σωματικής βλάβης και προστίθενται στην έννοια της βαριάς σωματικής βλάβης η αναπηρία και η μόνιμη παραμόρφωση, αν και καλύπτονται νομολογιακά1. Συνεπώς, τα δικαστήρια οφείλουν να κρίνουν τις αντίστοιχες πράξεις που είχαν τελεστεί πριν τον ν.4855/2021 και δεν έχει καταστεί αμετάκλητη η εκδίκασή τους σύμφωνα με το άρθρο 2ΠΚ, δηλαδή οι κατηγορούμενοι πρέπει να κριθούν με την ευνοϊκότερη διάταξη.
1 Αιτιολογική Έκθεση ν.4619/2019
2 ΑΠ454/2020 ΝΟΜΟΣ (ηλεκτρονική βάση δεδομένων)
3 https://www.protothema.gr/greece/article/1173594/katapeltis-o-eisaggeleas-gia-tin-efi-zitise-na-kiruhthei-enohi-gia-apopeira-anthropoktonias/
4 Αιτιολογική έκθεση ν. 4855/2021
