Με το νόμο 4808/2021 υιοθετούνται μέτρα και ρυθμίσεις για τη βία και την παρενόχληση στην εργασία. Μεγάλο θέμα πραγματικά το ζήτημα της παρενόχλησης στην εργασία. Όχι μόνο της επαίσχυντης σεξουαλικής παρενόχλησης, αλλά και της ψυχικής , ηθικής παρενόχλησης που υφίστανται δυστυχώς οι πιο ευάλωτες μερίδες των εργαζομένων, όπως οι νεότεροι εργαζόμενοι, ή οι γυναίκες, ή οι ψυχικά πιο ευάλωτοι εργαζόμενοι, ή όσοι είναι μόνοι τους χωρίς στηρίγματα μέσα στον εργασιακό χώρο. Που σταματάει ο θεμιτός ανταγωνισμός μέσα στον εργασιακό χώρο και η επαγγελματική ελευθερία του εργοδότη και που αρχίζει η ψυχολογική καταπόνηση, ή σε χειρότερα επίπεδα η ηθική καταπίεση και εξόντωση του εργαζόμενου; Πόσο εύκολο είναι να αποδειχτούν τέτοιες συμπεριφορές; Αν γίνει κάποιο δικαστήριο ποιος συνάδελφος θα υποστηρίξει το θύμα γνωρίζοντας ότι μπορεί να υποστεί συνέπειες μέσα στην εργασία του; Το θύμα αν καταγγείλει θα υποστεί εκδικητικές συμπεριφορές και αντίποινα;

Με προσωπική εμπειρία μπορώ να διαβεβαιώσω ότι αν είσαι μια νέα, γυναίκα, χωρίς εργασιακές διασυνδέσεις και βρεθείς μέσα σε ένα νοσηρό, έντονα ανταγωνιστικό εργασιακό περιβάλλον είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα γίνεις αποδέκτης ηθικής και ψυχολογικής τουλάχιστον παρενόχλησης. Αν είσαι και νέα και εμφανίσιμη δημιουργούνται σοβαρότατες πιθανότητες και για σεξουαλική μορφή παρενόχλησης. Η παρενόχληση προκαλείται μόνο από τον εργοδότη; Η μήπως προκαλείται και από τους συναδέλφους με την ανοχή του εργοδότη; Μάλλον συμβαίνει και αυτό. Τελικά εργασιακή εμπειρία τι είναι; Δυστυχώς οι γνωσιακές ικανότητες και τα διπλώματα, που όλοι πλέον διαθέτουν, έχουν καταλήξει να είναι το τελευταίο στήριγμα του εργαζόμενου, ενώ από την άλλη οι ψυχολογικές του ικανότητες και αντοχές και η ικανότητα να υποστηρίζει τον εαυτό του ενώπιον παρενοχλήσεων στην εργασία είναι βασικότατη δυναμική.

Ας δούμε όμως τι λένε οι νόμοι. Αρχικά ο νόμος 3896/2010 είχε επεξηγήσει την έννοια της παρενόχλησης. Ο νόμος αυτός είχε ως σκοπό να εξασφαλιστεί η εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και ίσης μεταχείρισης μεταξύ ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας. Υπό αυτό το πρίσμα ως παρενόχληση είναι η ανεπιθύμητη συμπεριφορά συνδεόμενη με το φύλο ενός προσώπου, με σκοπό, ή αποτέλεσμα την παραβίαση της αξιοπρέπειας του προσώπου αυτού και τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού, ή επιθετικού περιβάλλοντος. Ο νόμος 4808/2021 δεν περιορίζεται στη διάκριση λόγω φύλου. Ο νέος νόμος «αγκαλιάζει» περισσότερες κακόβουλες συμπεριφορές. Κατά το νέο νόμο οι συμπεριφορές, πράξεις, πρακτικές ή οι απειλές αυτών που οδηγούν, ή μπορεί να οδηγήσουν σε ψυχολογική, σεξουαλική, ή οικονομική βλάβη και εκδηλώνονται είτε συνεχώς, είτε και μεμονωμένα αποτελούν γεγονότα βίας και παρενόχλησης στην εργασία και απαγορεύονται ρητώς.

Ως παρενόχληση πλέον νοούνται συμπεριφορές που έχουν σκοπό ή αποτέλεσμα την παραβίαση της αξιοπρέπειας του προσώπου και τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος ανεξαρτήτως αν συνιστούν και διάκριση πχ λόγω φύλου. Άρα με τη νέα ματιά του νομοθέτη παρενόχληση δεν υφίστανται μόνο οι γυναίκες λόγω διάκρισης φύλου, αλλά πλέον μιλάμε για την ηθική και ψυχολογική παρενόχληση που μπορεί να υποστεί ο κάθε εργαζόμενος. Ο νόμος ισχύει για εργαζόμενους στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα ανεξαρτήτως συμβατικού καθεστώτος. Ο νέος νόμος αφορά και στην σεξουαλική παρενόχληση και την παρενόχληση λόγω φύλου. Οι αξιόποινες μορφές βίας και παρενόχλησης μπορεί να λαμβάνουν χώρα εκεί όπου ο εργαζόμενος παρέχει την εργασία του, ή εκεί όπου κάνει διάλειμμα , ή σε κατάλυμα που παρέχει ο εργοδότης, στα επαγγελματικά ταξίδια, στις εκπαιδεύσεις, στις εταιρικές εκδηλώσεις ακόμα και στις επικοινωνίες και τα mail που σχετίζονται με την εργασία.

Υποχρεώσεις ανατίθενται στους εργοδότες. Δηλαδή κάθε εργοδότης οφείλει να έχει μηδενική ανοχή στη βία. Επιχειρήσεις με προσωπικό άνω των 20 ατόμων υποχρεούνται να δημιουργήσουν πολιτική για δίαυλο επικοινωνίας για υποδοχή των σχετικών καταγγελιών, να ορίσουν πρόσωπα που παραλαμβάνουν και εξετάζουν τα σχετικά παράπονα και την απαγόρευση αντιποίνων. Συγκεκριμένα σύμφωνα με το άρθρο 13 είναι άκυρη η καταγγελία ή η λύση της έννομης σχέσης στην οποία στηρίζεται η απασχόληση εφ όσον συνιστά εκδικητική συμπεριφορά ή αντίμετρο για περιστατικό βίας ή παρενόχλησης.

Ποιοι είναι οι νομικοί τρόποι αντίδρασης του θύματος τέτοιων συμπεριφορών; Προφανώς υπάρχει δικαίωμα προσφυγής στη δικαιοσύνη όπως σε κάθε περίπτωση που παραβιάζονται κανόνες δικαίου. Έχει λοιπόν αξίωση αποζημίωσης το θύμα, ενώ η επαγγελματική τιμή και υπόληψη αποτελούν εκφάνσεις του δικαιώματος προσωπικότητας ενός ατόμου. Σημαντικό σημείο εδώ βρίσκουμε στο άρθρο 15 του νόμου καθώς πλέον το βάρος απόδειξης για τη μη ύπαρξη βίας και παρενόχλησης φέρει ο εργοδότης. Δηλαδή αν κάνει ένας εργαζόμενος αγωγή ενώπιον δικαστηρίων επικαλούμενος ότι έχει υποστεί παρενόχληση, ή βία στην εργασία του θα πρέπει να αποδείξει ο εργοδότης ότι δεν υπήρξε βία και παρενόχληση. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή λοιπόν στους εργασιακούς χώρους είτε είσαι εργαζόμενος, είτε είσαι εργοδότης, καθώς ποτέ δεν ξέρεις πως μπορείς να εξελιχθεί μια εργασιακή σχέση. Μπορεί να ξεκινήσει ομαλά και να καταλήξει ανώμαλα. Και σίγουρα ένας εργοδότης ή μια εταιρεία εκτίθεται σοβαρά στη φήμη της αν υπάρχουν τέτοιου είδους αγωγές ή καταγγελίες φυσικά εφόσον είναι βάσιμες και γίνονται με νόμιμο τρόπο.

Επίσης το θύμα παρενόχλησης μπορεί να προσφύγει στην Επιθεώρηση Εργασίας. Πλέον συστήνεται αυτοτελές τμήμα για την παρακολούθηση των φαινομένων βίας και παρενόχλησης στην εργασία. Άρα ο θιγόμενος μπορεί να υποβάλλει αίτηση για εργατική διαφορά σχετική με βία και παρενόχληση και αμέσως ενημερώνεται το τμήμα αυτό. Ο εργοδότης καλείται για παροχή εξηγήσεων και εφ όσον υπάρχει παραβίαση των διατάξεων του νόμου επιβάλλονται διοικητικές κυρώσεις. Επίσης ο θιγόμενος μπορεί να προσφύγει στο Συνήγορο του Πολίτη την ανεξάρτητη διοικητική αρχή. Το θύμα συμπεριφορών βίας και παρενόχλησης έχει δικαίωμα να αποχωρήσει από την εργασία του για εύλογο χρόνο, αφού ενημερώσει εγγράφως τον εργοδότη, χωρίς στέρηση μισθού, ή άλλη δυσμενή συνέπεια, αν κατά εύλογη πεποίθηση επίκειται σοβαρός κίνδυνος για τη ζωή, την υγεία, ή την ασφάλεια του θύματος, ιδίως αν ο δράστης της παράνομης συμπεριφοράς είναι ο εργοδότης.

Είναι εξαιρετικά θετικό που συμπεριφορές που δεν λέγονταν και δεν ομολογούνταν και δεν αποκαλύπτονταν από ντροπή και από φόβο τώρα να αποκτούν ορισμό στο νέο νόμο και ξεκάθαρο όνομα και έννοια. Δρομολογείται διαδικασία για τη διαχείριση των εσωτερικών καταγγελιών για περιστατικά βίας για επιχειρήσεις άνω των 20 ατόμων. Το σημαντικότερο είναι ότι δημιουργείται νομικός δρόμος ακόμα πιο ξεκάθαρος πάνω σε αυτό το νόμο για πρόσβαση στη δικαιοσύνη, απαγόρευση αντιποίνων, αντιστροφή βάρους απόδειξης αλλά και ξεκάθαρη αρμοδιότητα της Επιθεώρησης Εργασίας για τον έλεγχο εφαρμογής των δικαιωμάτων των θιγομένων και του Συνηγόρου του Πολίτη ως ανεξάρτητης αρχής. Και πως βοηθά εδώ η νομική ενημέρωση. Για έναν εργαζόμενο που υφίσταται βία ή παρενόχληση από το να συζητά το δράμα του με τους φίλους του, ή με το να μην λέει τίποτα, ή με το μιλά σε ομάδες στο facebook , η υγιής αντίδραση νομικά τουλάχιστον είναι να απευθυνθεί σαν πρώτο βήμα στην Επιθεώρηση Εργασίας και αν θέλει παραλληλα να προσφύγει στη δικαιοσύνη.

Scroll to Top