Με τον νέο Πτωχευτικό Νόμο μετά την κήρυξη της πτώχευσής του ο οφειλέτης απαλλάσσεται από όλα του τα χρέη. Μεγάλο μέρος των χρεών του οφειλέτη είναι οφειλές του προς το Δημόσιο, για αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γνωρίζει τι ισχύει για τις οφειλές στο Δημόσιο, αν απαλλάσσεται από αυτές και σε τι ποσοστό. Τα χρέη προς το Δημόσιο διακρίνονται σε πτωχευτικά, ομαδικά και μεταπτωχευτικά. Κρίσιμος χρόνος για την διάκριση αυτή είναι ο χρόνος κήρυξης της πτώχευσης.
Ποια είναι τα πτωχευτικά χρέη προς το Δημόσιο;
Το άρθρο 96 παράγραφος 2 ορίζει ότι «Πτωχευτικά χρέη προς το Δημόσιο είναι οι απαιτήσεις του Δημοσίου κατά του οφειλέτη, οι οποίες γεννήθηκαν ή ανάγονται σε χρόνο πριν την κήρυξη της πτώχευσης, ανεξαρτήτως του χρόνου βεβαίωσής τους.». Για την είσπραξη των χρεών αυτών το Δημόσιο θα πρέπει να αναγγείλει τις απαιτήσεις του προς τον οφειλέτη ως πιστωτής (άρθρα 152 επ. ΠτΚ) και στη συνέχεια θα γίνει η διανομή στους πιστωτές του προϊόντος εκκαθάρισης της πτωχευτικής περιουσίας σύμφωνα με τους κανόνες και τη διαδικασία κατάταξης (άρθρα 167-169 ΠτΚ).
Η απαλλαγή γίνεται για τα πτωχευτικά χρέη που ανάγονται στο χρονικό διάστημα έως και την υποβολή της αίτησης πτώχευσης. Οι οφειλές που γεννήθηκαν από την υποβολή της αίτησης έως την έκδοση της απόφασης επ’ αυτής, παρά το γεγονός ότι αποτελούν «πτωχευτικά χρέη» καθώς ανάγονται σε χρόνο πρότερο της έκδοσης της απόφασης που κηρύσσει την πτώχευση, εξαιρούνται από την απαλλαγή.
Οι οφειλές στις οποίες εκτείνεται η απαλλαγή παύουν να βαρύνουν τον οφειλέτη, ο οποίος απαλλάσσεται από κάθε ευθύνη για την καταβολή τους. Η Φορολογική Διοίκηση προβαίνει σε κάθε ενδεδειγμένη ενέργεια για τη διαχείριση των οφειλών για τις οποίες έχει επέλθει η απαλλαγή.
Πως γίνεται η αναγγελία του Δημοσίου;
Σύμφωνα με το άρθρο 152 ο οφειλέτης υποχρεούται να καλέσει εγγράφως όλους τους πιστωτές του να αναγγείλουν τις απαιτήσεις τους στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας. Οι αναγγελίες των πιστωτών πρέπει να γίνουν εντός προθεσμίας 3 μηνών από την δημοσίευση της πτωχευτικής απόφασης στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας (άρθρο 153 ΠτΚ).
Ωστόσο, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 153 του ν. 4738/2020, οι απαιτήσεις του Δημοσίου αναγγέλλονται χωρίς τον χρονικό περιορισμό που προβλέπεται για τους λοιπούς πιστωτές, το αργότερο μέχρι τη σύνταξη του τελευταίου πίνακα διανομής και συμμετέχουν μόνο σε διανομές που δεν έχουν διαταχθεί μέχρι την αναγγελία τους. Επίσης, στην ανωτέρω διάταξη ρητά ορίζεται ότι οι αναγγελλόμενες απαιτήσεις του Δημοσίου δεν υπόκεινται στη διαδικασία επαλήθευσης του άρθρου 155 του ν. 4738/2020.
Μέχρι πότε τοκίζονται οι οφειλές προς το Δημόσιο;
Το άρθρο 99 του ν. 4738/2020 ορίζει ότι «Από την κήρυξη της πτώχευσης οι απαιτήσεις των πιστωτών παύουν να παράγουν νόμιμους ή συμβατικούς τόκους και προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής. Η παύση της τοκογονίας δεν ισχύει για τους συνοφειλέτες και τους εγγυητές.» Επομένως, στην αναγγελία πτωχευτικών χρεών προς το Δημόσιο δεν πρέπει να περιλαμβάνονται τόκοι και προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής για το χρονικό διάστημα μετά την έκδοση της απόφασης πτώχευσης.
Ποια είναι τα ομαδικά χρέη προς το Δημόσιο;
Ομαδικά χρέη προς το Δημόσιο είναι οι οφειλές του πτωχού που γεννήθηκαν ή ανάγονται σε χρόνο μετά την κήρυξη της πτώχευσης και προέρχονται από τη δραστηριότητα του συνδίκου πτώχευσης ή του ίδιου του πτωχού στην περίπτωση που την διαχείριση της πτωχευτικής περιουσίας την έχει αναλάβει ο αυτός (άρθρο 94 ΠτΚ) ή συνδέονται με τα στοιχεία της πτωχευτικής περιουσίας (ο ορισμός προέρχεται από την Εγκύκλιο Ε.2192/18-10-2021 της ΑΑΔΕ). Για παράδειγμα, τα χρέη από Φ.Π.Α. τα οποία γεννήθηκαν μετά την κήρυξη της πτώχευσης από υποκείμενες σε φόρο πράξεις του συνδίκου κατά την εκκαθάριση της πτωχευτικής περιουσίας.
Για τα ομαδικά δεν απαλλάσσεται. Για τον λόγο αυτό σύμφωνα με τις οδηγίες της ΑΑΔΕ σχετικά με τον νέο Πτωχευτικό Νόμο ορίζεται ότι «στην αναγγελία του Δημοσίου στην πτώχευση ενδείκνυται να περιλαμβάνονται, πέραν των πτωχευτικών χρεών, και τα τυχόν ομαδικά χρέη, ώστε να διασφαλίζεται η γνώση αυτών από το σύνδικο και η κατά προτεραιότητα εξόφλησή τους από το προϊόν εκποίησης της πτωχευτικής περιουσίας».
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι επειδή ο νόμος είναι νέος δεν έχουν παγιωθεί οι τακτικές της φορολογικής διοίκησης η παρούσα ενημέρωση προέρχεται από την Εγκύκλιο Ε.2192/18.10.2021 της ΑΑΔΕ.
Ποια είναι τα μεταπτωχευτικά χρέη προς το Δημόσιο;
Τα μεταπτωχευτικά χρέη προς το Δημόσιο είναι όσα γεννώνται μετά την κήρυξη της πτώχευσης όπως και τα ομαδικά χρέη. Σε αντίθεση, όμως, με τα ομαδικά χρέη, τα μεταπτωχευτικά χρέη οφείλονται στις δραστηριότητες του οφειλέτη. Για παράδειγμα μεταπτωχευτική οφειλή προς το Δημόσιο είναι η οφειλή από φόρο κληρονομίας όταν η επαγωγή της κληρονομίας είναι μεταγενέστερη της κήρυξης σε πτώχευση.
Για την ικανοποίηση των οφειλών που δημιουργήθηκαν μετά την πτώχευση το Δημόσιο μπορεί να στραφεί μόνο κατά της μεταπτωχευτικής περιουσίας, δηλαδή κατά της περιουσίας που αποκτά ο πτωχός μετά την κήρυξη τα πτώχευσης (92 παρ.8 ΠτΚ). Δεν μπορούν οι νέες οφειλές που γεννώνται μετά την πτώχευση να ικανοποιηθούν από την ρευστοποίηση της πτωχευτικής περιουσίας.
Τι σημαίνει απαλλαγή από τα χρέη στο Δημόσιο;
Η απαλλαγή από τα χρέη προς το Δημόσιο ρυθμίζεται από την Κοινή Υπουργική Απόφαση 44510 ΕΞ 2021 – ΦΕΚ 1516Β15-4-2021. Σύμφωνα με αυτή η απαλλαγή συνεπάγεται ότι οι οφειλές στις οποίες εκτείνεται δεν λαμβάνονται υπόψη για τη χορήγηση στον οφειλέτη αποδεικτικού ενημερότητας ή βεβαίωσης οφειλής, καθώς και ότι δεν υπόκεινται σε συμψηφισμό με απαιτήσεις τουοφειλέτη έναντι του Δημοσίου. Επίσης, δεν λαμβάνονται υπόψη για την άσκηση ποινικής δίωξης για το αδίκημα της μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο. Η Φορολογική Διοίκηση δεν μπορεί να επιβάλλει κατά του οφειλέτη διοικητικά μέτρα και μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης λόγω των οφειλών αυτών.
Η οριστική διαγραφή των χρεών αυτών θα γίνει όταν παρέλθει άπρακτη η 3ετής προθεσμία για την άσκηση της αίτησης ανάκλησης από το χρονικό σημείο έλευσης της απαλλαγής (άρθρο 194 ΠτΚ). Μετά την πάροδο της προθεσμίας αυτής η Φορολογική Διοίκηση διενεργεί όλες τις απαραίτητες πράξεις για την οριστική διαγραφή των οφειλών του πτωχού.
Επομένως, ο οφειλέτης δεν απαλλάσσεται από τυχόν οφειλές του που ανάγονται στο χρονικό διάστημα από την υποβολή της αίτησης πτώχευσης έως την έκδοση της απόφασης επ’ αυτής, παρά το γεγονός ότι και οι εν λόγω οφειλές αποτελούν «πτωχευτικά χρέη» (με την έννοια ότι ανάγονται σε χρόνο πριν από την έκδοση απόφασης επί της αίτησης πτώχευσης). Δεν απαλλάσσεται από τυχόν οφειλές του που συνιστούν «ομαδικά» χρέη και από τυχόν οφειλές του που συνιστούν «μεταπτωχευτικά» χρέη. Επίσης, εξαιρούνται της απαλλαγής, ανεξαρτήτως του χρόνου στον οποίο ανάγονται, τυχόν οφειλές που προέρχονται από αδικήματα του ν. 4557/2018 (Α’ 139) «Πρόληψη και καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (ενσωμάτωση της Οδηγίας 2015/849/EE) και άλλες διατάξεις».